Een CVA heeft vele nogal vervelende effecten. In de beste gevallen duurt het enkele dagen en zijn de effecten tijdelijk. Anderen leven er vele jaren mee. Bij nog anderen gaan de gevolgen nooit meer weg. Het is, na hartproblemen, de meest voorkomende doodsoorzaak. En CVA's zijn de voornaamste oorzaak van invaliditeit.

De effecten van een CVA zijn vaak niet gering. Sommigen kunnen niet meer lopen. Anderen praten raar. Weer anderen kunnen niet meer werken. Velen zijn voortdurend moe. Ze vergeten alles, huilen bij het minste of kunnen zich niet meer concentreren. Of ze willen naar bed, maar kennen het woord niet meer. Vind dan je bed maar eens. Soms kan een mens na een CVA alleen maar vanuit de rolstoel terugblikken op het vroegere leven. En wat is dat nieuwe leven waard?

Kun je toch nog altijd veel meer dan je verwacht. Denk ik. Hoop ik. Veel op het eerste zicht vervelende dingen die gebeuren (en er gebeurt veel in zo'n leven) hebben vaak niet alleen negatieve, maar ook positieve effecten. Soms moet je er wat naar zoeken, maar vaak zijn ze er wel. En als je niks meer kunt, kun je dus toch nog veel.

Wat na een CVA ook verdwijnt is de zorgeloosheid: veel gaat trager en vereist voorbereiding. Vliegen, uit eten: er moet veel meer worden voorbereid en afgesproken. Een kraan wordt opengedraaid en het stromende water vergeten. Dan loopt er veel water naar de zee. Maar voor wat hoort wat: in de plaats van zorgeloosheid en ongedwongenheid komen geheugenverlies, concentratiegebrek en een rolstoel, weliswaar niet altijd en ook niet altijd allemaal.

Ben ik een geluksvogel? Ik vrees van niet. Geluk is misschien wel dit: je goed voelen bij vrijwel alles wat je doet en dat misschien niet eens beseffen. Dat betekent onder andere: op de goede plek geboren worden met een gezond lichaam en een goed stel hersenen. Wie daarmee vertrekt, heeft alleszins een goede startpositie in dit ene leven. Maar al kan ik weer lopen en lezen en slikken en schrijven (wat allemaal geschenken zijn, zeker na die vele maanden in de rolstoel met yoghurt en vla in plaats van koffie en Fanta), toch zijn er ook zaken verdwenen of moeilijker geworden. Het is een ander leven, met uitdagingen in plaats van zekerheden. Van veel wat onbewust was, ben ik me nu bewust. Maar dat maakt het daarom niet altijd leuker.